دروپال( Drupal ) چیست ؟
دروپال( Drupal ) یک سیستم مدیریت محتوا یا به عبارتی بهتر یک فریم‌ورک توسعه‌ی نرم‌افزارهای تحت وب است. قابلیت توسعه‌پذیری و سفارشی‌سازی بسیار بالا در این نرم افزار سبب می‌شود، استفاده از آن در بسیاری از کاربردهای گوناگون از جمله طراحی سایت ممکن و منطقی به نظر برسد. هرچند سهم بازار دروپال در مقایسه با ابزارهایی مثل وردپرس و جوملا کمتر است. ولی سهم آن از سایت‌های بزرگ و با امنیت بالا در مقایسه با سایر ابزارها بالاتر و قابل توجه است. برای مثال سایت دانشگاه آکسفورد، سایت دانشگاه استنفورد، سایت سازمان فضایی ناسا، سایت اوبونتو و سایت کاخ سفید برخی نمونه‌ها از کاربرد دروپال در سایت‌های بزرگ و مهم به شمار می‌روند.
از مهم‌ترین ویژگی‌های دروپال، امنیت بسیار بالای آن در مقایسه با سایر CMSهای موجود است. جامعه‌ی توسعه دهندگان دروپال به صورت پی‌درپی تلاش می‌کنند، هرگونه اشکال امنیتی و عملکردی دروپال را شناسایی و برطرف کنند. بنابراین پیگیری مداوم به‌روزرسانی‌های موجود در مخزن دروپال از نیازهای اساسی برای دستیابی به امنیت و کارایی حداکثری است.
سئو در دروپال
دروپال امکانات خوبی برای بهبود سئو در اختیار صاحبان سایت‌ها قرار می‌دهد. تعریف تگ‌های سئو و عنوان‌های متناسب با سئو در بخش محتواهای دروپال از پیش در دسترس هستند. این امکانات ایجاد سایتی سازگار با موتورهای جستجو که بتواند رتبه‌ی خوبی را کسب کند به کاری آسان تبدیل می‌کند.
دروپال و امنیت
امنیت دروپال یکی از ویژگی‌های مهم آن است که سبب شده بسیاری از سایت‌های مهم به استفاده از آن روی بیاورند. سیستم قوی مدیریت دسترسی در دروپال ابزاری است که به صاحبان سایت‌ها کمک می‌کند، دسترسی و استفاده از بخش‌های مختلف ظاهر و بخش مدیریت سایت را برای گروه‌های مختلف کاربری ممکن یا ناممکن کنند.
سابقه‌ی دروپال نشان داده است که جزء ایمن‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا به شمار می‌رود و هنگامی که امنیت به صورت خاص باید مورد توجه قرار بگیرد، یکی از گزینه‌های غیرقابل چشم‌پوشی دروپال است.
به کارگیری دروپال
استفاده از دروپال در مقایسه با سایر سیستم‌ها از جمله وردپرس و جوملا تا حدودی مشکل‌تر است و به آموزش بیشتری نیاز دارد. بنابراین کاربرانی که آشنایی کمی با سیستم‌های مدیریت محتوا داشته باشند یا به تازگی بخواهند یک سایت را راه‌اندازی کنند ممکن است در استفاده از دروپال با مشکلاتی مواجه شوند.
توسعه‌پذیری دروپال
دروپال بسیار قابل توسعه است. در نگارش آخر دروپال، تغییراتی بنیادین در شیوه‌ی کدنویسی دروپال ایجاد شده است. این تغییرات سبب افزایش توسعه‌پذیری دروپال شده‌اند. در گذشته نیز دروپال با استفاده از افزونه‌های متعدد یکی از توسعه‌پذیرترین سیستم‌های مدیریت محتوا بوده است.
دروپال بیش از آنکه تمرکز خود را بر روی کاربری سیستم قرار دهد، توسعه‌پذیری و امکان تغییرات توسط برنامه‌نویسان را مد نظر قرار داده است.
دروپال و زبان فارسی
دروپال به عنوان یک سیستم مدیریت محتوای قدرتمند، از زبان‌های مختلف دنیا، از جمله زبان فارسی، به طور کامل پشتیبانی می‌کند. این موضوع دروپال را به انتخابی ایده‌آل برای ساخت وب‌سایت‌های چندزبانه تبدیل کرده است.
قابلیت‌های دروپال در زمینه زبان فارسی:
- پشتیبانی کامل از زبان فارسی:
دروپال از یونیکد UTF-8 پشتیبانی می‌کند که به شما امکان می‌دهد محتوای خود را به زبان فارسی بدون هیچ مشکلی ایجاد و منتشر کنید. - رابط کاربری فارسی:
دروپال به طور کامل به زبان فارسی ترجمه شده است، به این معنی که می‌توانید از تمام امکانات آن به زبان فارسی استفاده کنید. - محتوای فارسی:
افزونه‌ها و قالب‌های متعددی به زبان فارسی برای دروپال موجود است که می‌توانید از آنها برای ساخت وب‌سایت خود استفاده کنید.
جامعه فارسی دروپال فعال است و می‌توانید از پشتیبانی و راهنمایی آنها استفاده کنید.
ساختار شاخه‌های دروپال
علاوه بر شاخه‌های اصلی نرم‌افزار دروپال، شاخه‌ی اصلی کاربردی sites نام دارد. یک نسخه‌ی نصب شده از دروپال امکان پیاده‌سازی چندین سایت مختلف را داراست. به ازای هر سایت میزبانی شده روی یک نسخه‌ی دروپال، یک شاخه‌ی مجزا در این شاخه ایجاد می‌شود. شاخه‌ی all نیز دربرگیرنده‌ی فایل‌های عمومی و مشترک بین نسخه‌های موجود است.
فایل‌هایی مانند افزونه‌ها، قالب‌ها و کتابخانه‌های مختلف در شاخه‌ی all قرار می‌گیرند و هر سایت بسته به تنظیمات خود ممکن است برخی از این امکانات را فعال یا غیرفعال کنند.
هر شاخه‌ی قرار گرفته در شاخه‌ی sites حاوی یک فایل مهم به نام settings.php است. این فایل، تنظیمات منحصر به فرد هر سایت را مشخص می‌کند. تنظیماتی مانند ویژگی‌های اتصال به پایگاه داده و هرگونه تنظیمات دیگر در این فایل قرار می‌گیرند.
علاوه بر settings.php فایل‌ها و شاخه‌های دیگری ممکن است در شاخه‌ی مربوط به هر سایت واقع شوند. فایل‌های آپلود شده در هر سایت، فایل‌های مربوط به افزونه‌ها، و هرگونه فایل مربوط به سایت‌های منحصر به فرد میزبانی شده روی دروپال در این شاخه قرار می‌گیرند.
نصب دروپال
نصب دروپال فرآیندی نسبتاً ساده است، اما پیش‌نیازهایی دارد که باید قبل از شروع کار به آنها توجه کنید:
پیش‌نیازهای نصب دروپال:
- وب سرور: دروپال برای اجرا به یک وب سرور مانند Apache یا Nginx نیاز دارد.
- پایگاه داده: دروپال از پایگاه داده برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کند. می‌توانید از MySQL، PostgreSQL یا MariaDB به عنوان پایگاه داده خود استفاده کنید.
مراحل نصب دروپال:
- فایل‌های دروپال را آپلود کنید: فایل‌های دروپال را در پوشه‌ای که می‌خواهید دروپال را نصب کنید آپلود کنید.
- پایگاه داده را ایجاد کنید: یک پایگاه داده برای دروپال خود ایجاد کنید و اطلاعات کاربری و گذرواژه‌ی آن را به یاد داشته باشید.
- نصب را اجرا کنید: مرورگر خود را به آدرس وب‌سایت دروپال خود هدایت کنید و مراحل نصب را دنبال کنید. در این مراحل باید اطلاعات پایگاه داده و تنظیمات دلخواه خود را وارد کنید.
نکات مهم در نصب دروپال:
- تنظیمات PHP: قبل از نصب دروپال، باید تنظیمات PHP را بررسی کنید. به طور خاص، باید مطمئن شوید که max_execution_time به اندازه‌ی کافی بالا است تا فرآیند نصب به طور کامل انجام شود.
- امنیت: پس از نصب دروپال، باید اقدامات لازم برای امن کردن وب‌سایت خود را انجام دهید. این اقدامات شامل تنظیمات رمز عبور قوی، فعال کردن HTTPS و نصب افزونه‌های امنیتی است.
افزونه‌های دروپال
دروپال به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، به شما امکان می‌دهد تا با استفاده از افزونه‌های مختلف، عملکرد و ظاهر وب‌سایت خود را به دلخواه خود تغییر دهید.
نکات مهم در مورد افزونه‌های دروپال:
- سازگاری: قبل از نصب هر افزونه‌ای، مطمئن شوید که با نسخه دروپال شما سازگار است.
- امنیت: افزونه‌ها را فقط از منابع معتبر دانلود کنید.
- بروزرسانی: افزونه‌های خود را به طور مرتب به روز نگه دارید.
قالب‌ها در دروپال
قالب دروپال مجموعه‌ای از فایل‌ها است که ظاهر وب‌سایت شما را تعیین می‌کند. دروپال به صورت پیش‌فرض با چندین قالب ارائه می‌شود، اما شما می‌توانید قالب‌های جدیدی را نیز دانلود و نصب کنید.
مفاهیم کلیدی در مورد قالب‌های دروپال:
- Region: بخش‌های مختلف قالب که می‌توانید محتوا را در آنها قرار دهید.
- Block: محتوایی که می‌توانید در Regionها قرار دهید.
- Theme Settings: تنظیماتی که می‌توانید برای تغییر ظاهر قالب خود از آنها استفاده کنید.
نکات مهم در مورد قالب‌های دروپال:
- سازگاری: قبل از نصب هر قالبی، مطمئن شوید که با نسخه دروپال شما سازگار است.
- عملکرد: قالبی را انتخاب کنید که به طور صحیح کار کند و سرعت وب‌سایت شما را کاهش ندهد.
- بروزرسانی: قالب خود را به طور مرتب به روز نگه دارید.
منوها
دسترسی به منوهای سایت با مراجعه به بخش Structure و Menus امکان‌پذیر است. منوها نوعی از ساختارهای درختی هستند که مجموعه‌ای از پیوندها را نگهداری می‌کنند. ایجاد منوها و زیرمنوها و پیوندها در دروپال به تعداد نامحدود امکان‌پذیر است. هر منو را می‌توان با شکل‌های مختلف و با شروط مختلف در بخش‌های مختلف سایت به نمایش درآورد. مهم‌ترین کاربرد منوها، ایجاد منوی اصلی سایت است که معمولا در بالا یا بخش کناری سایت واقع می‌شوند.
هر منو می‌تواند به عنوان یک Block در یک بخش یا Region در سایت مکان‌یابی شود.
انواع داده در دروپال
مشاهده، نمایش و تغییر انواع داده از طریق مراجعه به بخش Structure و سپس Content types امکان‌پذیر است. نوع داده‌های مختلف برای کاربردهای گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع داده‌هایی مانند مقاله، صفحه، پرسش متداول، مطلب وبلاگ، و هرگونه محتوای تعریف شده به صورت منطقی در این بخش تعریف می‌شوند.
انواع داده برای کاربردهای بسیاری متنوعی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. استفاده‌هایی مانند ایجاد اسلاید تصویر، کارکنان سازمان، و بسیاری از انواع داده‌ی دیگر که در سیستم‌های دیگر جز با نصب افزونه یا تغییر سورس ممکن نیستند.
الگوریتم، شکل، ترتیب، محل و شرط نمایش هر نوع داده با کمک افزونه‌های مختلف دروپال به ویژه افزونه‌ی Views قابل انجام است.
هر نوع داده می‌تواند فیلدهای مختلفی داشته باشد. برای مثال ممکن است برای نوع داده‌ی پروژه، سال شروع، سال پایان، نظر کارفرما و تصویر، فیلدهای مناسبی باشند.
یا برای مثال، فیلدهای مناسب برای نوع داده‌ی «پرسش متداول» فیلدهای: سوال، پاسخ و گروه فیلدهای مناسبی هستند.
افزونه‌ی Views
این افزونه برای نمایش انواع مختلف داده به کار می‌رود. برای مثال ممکن است صاحب یک سایت بخواهد، سوال‌های متداول موجود در گروه «عمومی» را بر اساس تاریخ ارسال مرتب کند، فیلدهای آن را به شکلی خاص مرتب کند و آن را به عنوان یک Block در بخش کناری سایت قرار بگیرند.
افزونه‌ی Views اطلاعات استخراج شده را به شکل‌های مختلفی نمایش می‌دهد. ممکن است بخواهید این اطلاعات در یک صفحه‌ی مجزا با یک نشانی مجزا به نمایش درآیند. یا ممکن است بخواهید این اطلاعات به عنوان یک Block در تمام صفحات سایت دیده شوند یا ممکن است بخواهید این اطلاعات قبل و بعد یک View دیگر قرار بگیرند. افزونه‌ی Views با ویژگی‌های منحصر به فرد خود تمامی این نیازها و بسیاری نیازهای دیگر را به آسانی مدیریت می‌کند.
افزونه‌ی Snapshots
این افزونه یکی از مفیدترین افزونه‌های موجود است. عملکرد آن، تهیه‌ی پشتیبانی از سایت شما و امکان بازیابی در زمان دلخواه است. عملکرد صحیح این افزونه به تعریف مسیر Private file system path در بخش Configuration و سپس File system ممکن است. این مسیر محل نگهداری نسخه‌های پشتیبانی ایجاد شده است. برای حفظ امنیت اطلاعات پشتیبان گرفته شده، بهتر است دسترسی به این شاخه به طور کامل توسط htaccess مسدود شود. تا نسخه‌های پشتیبان ایجاد شده از راه دور قابل مشاهده و دریافت نباشند.
افزونه‌ی Books
عملکرد این افزونه در ایجاد محتواهای درختی است. پس از فعال‌سازی این افزونه که در نصب اولیه، غیرفعال است، می‌تواند یک کتاب ایجاد کرد. هر کتاب می‌تواند حاوی بخش‌ها و صفحات مختلفی باشد. همراه با این افزونه، یک نوع داده‌ی جدید به نام Book page نیز به دروپال افزوده می‌شود. البته اجباری در استفاده از این نوع داده برای صفحات کتاب وجود ندارد و هر نوع داده‌ی دلخواه می‌تواند به عنوان یک صفحه‌ی کتاب مورد استفاده قرار بگیرد.
علاوه بر نوع داده، یک Block مخصوص نیز با این افزونه به وجود می‌آید که عملکرد آن، درج ساختار صفحات کتاب در Region دلخواه قالب است. به این صورت که ساختار درختی صفحات و بخش‌های کتاب و همچنین محل فعلی در کتاب انتخاب شده را می‌توان برای مثال در کنار سایت قرار داد تا کاربر بتواند از آن استفاده کند.
ایجاد و استفاده از کتاب‌ها به تعداد نامحدود ممکن است و دسترسی به کتاب‌های موجود در بخش Content و سربرگ Books شدنی است.
تولید محتوا در دروپال
بر اساس انواع داده‌ی تعریف شده در دروپال، می‌توانید مطالب سایت را ایجاد، مشاهده و ویرایش کنید. ایجاد محتوا با مراجعه به بخش Content امکان‌پذیر است. برای ایجاد هر محتوا بر اساس نوع آن، فیلدهای مختلفی هم به صورت انتخابی یا اجباری باید مقداردهی شوند. همان طور که گفته شد. این فیلدها قابل سفارشی‌سازی و ترتیب نمایش آنها نیز قابل تغییر است.
تنظیمات دروپال
جز تنظیمات اصلی که در فایل settings.php به انجام می‌رسند، مابقی تنظیمات سایت در بخش Configuration قابل مشاهده و تغییر هستند. یکی از مهم‌ترین تنظیمات موجود که برای بهینه‌سازی موتورهای جستجو یا SEO اثرگذار است Clean URLs نام دارد. این ویژگی باعث تغییر نشانی دسترسی به صفحات و بخش‌های سایت می‌شود. در هنگام ایجاد محتوا، تنظیم URL path settings به مشخص کردن این نشانی منحصر به فرد اختصاص دارد. برای مثال دو نشانی node/11 و نشانی about هر دو ممکن است به یک صفحه اشاره کنند. ولی نشانی دوم برای کاربر و موتور جستجو می‌تواند مفیدتر و کاراتر باشد.
ویرایشگر متن دروپال
ویرایشگر متن در دروپال مانند بخش‌های دیگر بسیار منعطف و توسعه‌پذیر است. با استفاده از بخش Wysiwyg profiles واقع شده در بخش تنظیمات، می‌توان به تعداد نامحدود ویرایشگر متنی تعریف کرد. هر ویرایشگر را می‌تواند به یک گروه از کاربران اختصاص داد، اسکریپت ویرایشگر دلخواه را انتخاب کرد. یا نوع محتوای قابل قبول و تگ‌های پذیرفته شده را برای آن مشخص نمود.
دروپال از بیشتر ویرایشگرهای متنی جاوااسکریپت پشتیبانی می‌کند. روش نصب هر ویرایشگر متنی در ذیل تنظیمات افزونه‌ی Wysiwyg شرح داده شده است. از مشهورترین ویرایشگرهای متنی، TinyMCE و CKEditor هستند که هر دو با کمترین تلاش ممکن قابل نصب، تنظیم و استفاده هستند.
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ممکن است برای دستیابی به برخی عملکردها مانند آپلود فایل یا تصویر، نصب یک یا چند افزونه‌ی دیگر در کنار ویرایشگر متنی دلخواه لازم باشد.
به‌روزرسانی دروپال
عملیات به‌روزرسانی هسته و افزونه‌های دروپال به صورت تمام خودکار انجام می‌شود. با استفاده از سیستم پیشرفته پیگیری تغییرات، می‌توان از وجود به‌روزرسانی‌های موجود باخبر شد و عملیات به‌روزرسانی را با چند کلیک به پایان رسانید. توصیه می‌شود پیش از هرگونه به‌روزرسانی، از سایت پشتیبان تهیه شود، زیرا ممکن است برخی افزونه‌های نصب شده یا قالب سایت، با به‌روزرسانی جدید سازگار نباشند.
جابجایی دروپال از هاست به هاست دیگر
دروپال به‌گونه‌ای کار می‌کند که به میزبان و دامنه‌ی خاصی وابستگی ندارد. و به سادگی می‌توان میزبان آن را عوض کرد. برای این کار کافیست. پایگاه داده و فایل‌های دروپال را جابجا کرد و تنظیمات اتصال به پایگاه داده را در فایل settings.php به‌روزرسانی نمود.