جاوااسکریپت چیست و چه کاربردهایی دارد ؟
جاوااسکریپت یا JavaScript یک زبان برنامه‌نویسی یا اسکریپت‌نویسی است که در مرورگرهای اینترنتی مانند گوگل کروم، فایرفاکس و سایر مرورگرهای اینترنتی قابل استفاده است. همچنین کامپایلرها و مفسرهای دیگری نیز برای این زبان وجود دارند.
جاوااسکریپت زبانی است که سایت‌های اینترنتی را از حالت ایستا به صورت پویا در می‌آورد. بدون جاوااسکریپت بسیاری از نرم‌افزارهای تحت وب امروزی مانند سرویس جی‌میل، شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توئیتر و لینکداین نمی‌توانستند وجود داشته باشند.
جاوااسکریپت در گذشته تنها به محیط مرورگر محدود بود و امکان ارتباط با دنیای خارج را نداشت. نخستین گام مهم در توسعه‌ی جاوااسکریپت زمانی برداشته شد که فناوری AJAX به این زبان اضافه شد. AJAX ابزاری است که امکان ارتباط با یک سرور اینترنتی را برای جاوااسکریپت فراهم می‌کند. با این فناوری امکان ارسال و دریافت اطلاعات بدون بارگزاری مجدد صفحه فراهم می‌شود و با همین روش سایت‌هایی مثل GMail می‌توانند بدون اینکه شما فعالیتی انجام دهید، آخرین ایمیل‌های ارسال شده برای شما را از سرور بازخوانی و به شما نمایش دهند.
همچین سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی قادر هستند بدون اینکه صفحه مجدد بارگزاری شود، مطالبی که شما می‌نویسید یا مطالبی که به آن علاقمندید را ارسال نمایند.
جاواسکریپت علاوه بر توانایی در تغییر محتویات صفحه و بارگزاری محتوای آنلاین، در نگارش‌های جدید توانایی‌های بسیار زیاد دیگری نیز به دست آورده است. امکاناتی مانند پخش صدا و تصویر، ارتباط صوتی و تصویری با دنیای خارج از مرورگر، ایجاد بازی‌های سه بعدی با استفاده از موتورهای گرافیک سه بعدی، ذخیره سازی اطلاعات در پایگاه داده، آگاهی از رویدادهای سمت سرور بدون ارسال درخواست( Push Notifications ) و بسیاری امکانات دیگر.
جاوااسکریپت در طراحی سایت
جاوااسکریپت امکانات بسیار زیادی در خود دارد. طراحی سایت حرفه‌ای مدرن و روزآمد بدون استفاده‌ی تخصصی از این دانش امروزه امکان‌پذیر نیست. سایت‌هایی که بتوانند در لحظه به عملکرد کاربر واکنش نشان دهند و خدمات هوشمندانه به کاربران ارائه دهند بدون استفاده از قدرت جاوااسکریپت قابل پیاده‌سازی نیستند.
استفاده از جاوااسکریپت خارج از مرورگر
جاوااسکریپت تنها برای طراحی سایت کاربرد ندارد، به اعتقاد بسیاری از توسعه دهندگان، جاوااسکریپت زبان آینده است. استفاده از این زبان در ابزارهای مختلف از جمله برنامه‌های گرافیکی مثل فتوشاپ، سیستم قدرتمند Node.js و بسیاری از نرم‌افزارهای دیگر تایید می‌کنند که جاوااسکریپت در آینده نیز همچنان به رشد و تکامل خود ادامه خواهد داد. جاوااسکریپت زبان آینده است.
استفاده از جاوااسکریپت برای برنامه‌نویسی موبایل
ابزارهای متعددی برای توسعه‌ی اپ‌های موبایل تحت اندروئید و آیفون توسعه پیدا کرده‌اند. بسیاری از این ابزارها به شما اجازه می‌دهند با استفاده از زبان جاوااسکریپت اپ‌هایی تولید کنید که به صورت یکسان در سیستم‌عامل‌های مختلف موبایل قابل اجرا هستند. از جمله‌ی مهم‌ترین ابزارهای برنامه‌نویسی موبایل با جاوااسکریپت به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- React Native
- Flutter
- Cordova
- Xamarin
- Ionic Framework
استانداردسازی جاوااسکریپت یا ECMAScript
اغلب امکانات جاوااسکریپت در گذشته به صورت جزیره‌ای و غیراصولی در مرورگرهای مختلف ایجاد، توسعه و تغییر پیدا کرده‌اند. با گسترش استفاده از این زبان، تلاش برای استانداردسازی و جلوگیری از ناهماهنگی و مشکلات ناشی از آن قوت گرفت. اکنون توسعه‌ی امکانات جدید در این زبان با قانونمندی بیشتر و با نظم و هماهنگی تحت نام ECMAScript در حال انجام است و همین دلیلی شده پیشرفت‌های بیشتری را تجربه کند.
در حال حاضر مرورگرهای متداول وب از استاندارد ECMAScript 6 پشتیبانی می‌کنند. برای پشتیبانی از مرورگرهای قدیمی‌تر و به ویژه روی گوشی‌های موبایل قدیمی‌تر لازم است تا کدهای جاوااسکریپت در سایت‌های اینترنتی با نسخه‌های قدیمی‌تر جاوااسکریپت نوشته شوند تا در عملکرد سایت‌ها مشکلی ایجاد نشود.
محدودیت‌ها و معایب جاوااسکریپت
استفاده‌ی گسترده از جاوااسکریپت با مدلی قدیمی و استاندارد نشده، دو اشکال عمده به دنبال دارد که در تغییرات جدید تلاش شده است با اضافه شدن ابزارهای جدید و توسعه‌های بیشتر، این دو اشکال برطرف شوند:
- قابلیت مشاهده‌ی کدهای برنامه و عدم امکان کامپایل
بسیاری از نرم‌افزارهای تجاری برای جلوگیری از سرقت و تغییر کدهای برنامه به کامپایل کدها نیازمند هستند تا از استفاده‌ی غیرمجاز برنامه‌ها و کپی‌برداری از آن‌ها جلوگیری کنند. توسعه‌ی WebAssembly توانسته است تا حدود زیادی این نگرانی را برطرف نماید. - کارایی پایین جاوااسکریپت در فعالیت‌های پردازش محور
به دلیل محدودیت‌های قدیمی از جمله محدودیت در پردازش همزمان، محدودیت انواع داده، محدودیت برنامه‌نویسی ماژولار و … توسعه‌ی برنامه‌های بزرگ با جاوااسکریپت مشکل بوده است. اغلب این امکانات در استانداردهای جدید ECMAScript گنجانده شده‌اند.
فریم‌ورک‌های جاوااسکریپت
همانند زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر، برای برنامه‌نویسی جاوااسکریپت نیز کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌های برنامه‌نویسی مختلفی توسعه پیدا کرده‌اند که شناخته‌شده ترین آن‌ها، jQuery و Angular، React و Vus.js هستند.