تجربه کاربری یا UX چیست؟

ارتباط میان کامپیوتر و کاربران با روش‌های مختلفی به انجام می‌رسد. در اغلب موارد، ارتباط به صورت تصویری از طریق نمایشگر به انجام می‌رسد. با این حال روش‌های ارتباطی تنها به نمایشگر محدود نیستند و روش‌های دیگر مانند، صدا، لرزش و نور برخی دیگر از شیوه‌های ارتباطی هستند.

تجربه کاربری( User Experience )، مجموعه‌ی اطلاعاتی است که با روش‌های مختلف به دست می‌آید و هدف آن بهبود ارتباط میان کامپیوتر و انسان است.

تجربه‌ی کاربری لزوما فرآیندی ریاضی نیست و بخشی از دانش مربوط به آن ممکن است با آزمون و خطا، تحقیقات و تعامل به دست آید.

برای مثال رنگ‌های مختلف ممکن است در فرهنگ‌های مختلف معانی گوناگونی داشته باشند و استفاده از رنگ‌های پیش‌فرض برای اعلام وضعیت‌های مختلف ممکن است همیشه بهترین انتخاب‌ها نباشند.

یا به عنوان مثالی دیگر، انتخاب تصاویری که بدون نیاز به متن بتوانند موضوع را به اطلاع کاربر برسانند گونه‌ای از تجربه‌ی کاربری است.

تجربه‌ی کاربری به طور سنتی با دو گروه کلی عوامل انسانی و ارگونومیک سروکار دارد.

برای ایجاد یک تجربه‌ی کاربری کامل و خوب، این موارد می‌بایست مورد تحقیق و بهینه‌سازی قرار بگیرند.

• عوامل ظاهری( طراحی گرافیکی، رنگ، تصویرها، ... )
• اطلاعات( نوع اطلاعات و سایر عوامل مرتبط )
• سازماندهی( گروه‌بندی و مرتب‌سازی )
• قابلیت جستجو
• تعامل( شکل دریافت و ارسال اطلاعات به کاربر برای مثال با کلیک، با فشار انگشت، با کشیدن و رها کردن، با تایپ کردن، ... )
• قابلیت استفاده( امکان استفاده از سیستم برای نوع خاص کاربر )
• قابلیت دسترسی( امکان رسیدن به بخش‌های دلخواه برای کاربران )

ایجاد یک تجربه‌ی کاربری موفق، به تجربه و تحقیق نیازمند است. نخستین گام در بهبود یک فرآیند تجربه‌ی کاربری، کشف مشکل است. در گام بعدی با تحقیق، آزمون و خطا، روش‌های جدید ایجاد و پیاده‌سازی می‌شوند.

هر روش جدید ممکن است بازخوردی بهتر یا بدتر از روش‌های قبلی داشته باشد. پیدا کردن بهترین روش ممکن است نیازمند صرف زمانی زیاد و آزمون و خطای پی در پی باشد.

عوامل انسانی در تجربه‌ی کاربری

انسان‌های مختلف با محدودیت‌هایی کلی مواجه هستند. برای مثال دامنه‌ی رنگ‌های قابل مشاهده توسط چشم انسان، دامنه‌ی حرکت دست و انگشتان دست، دامنه‌ی شنوایی، توان حفظ و یادآوری و بسیاری محدودیت‌های دیگر.
علاوه بر محدودیت‌های کلی ممکن است برخی گروه‌های کاربری با محدودیت‌های بیشتری نیز مواجه باشند. برای مثال کوررنگی، حافظه‌ی ضعیف‌تر، توان استفاده از ابزارهای الکترونیک برای کهنسالان و بسیاری محدودیت‌های دیگر.
بنابراین در هنگام طراحی تجربه‌ی کاربری، توجه به نوع مخاطبان و محدودیت‌هایی که با آن سروکار دارند از اهمیت زیادی برخوردار است.

عوامل ارگونومیک

برخی عوامل ممکن است در محدوده‌ی عدم توانایی‌های انسان نباشند ولی سبب ایجاد حس ناخوشایندی یا ایجاد کننده‌ی سختی در استفاده شوند. برای مثال در هنگام استفاده از گوشی‌های هوشمند با صفحات بزرگ، محل قرارگیری عناصری که مراجعه به آن زیاد است، باید در دامنه‌ی حرکتی انگشت شست باشد تا کاربر بدون نیاز به استفاده از دو دست بتواند به این بخش‌های دسترسی پیدا کند.

انتخاب رنگ‌هایی که سبب خستگی چشم در مطالعه و استفاده‌ی طولانی نشوند، مثالی دیگر از عوامل ارگونومیک است.

UX Design چیست ؟

UX Design یا طراحی تجربه‌ی کاربری مهارتی است که بر اساس علوم تجربی و روانشناسی و دریافت بازخورد از کاربران، تلاش می‌کند تا شکلی از رابط کاربری را برای نرم‌افزارها و ابزارها پیاده‌سازی کند که بتواند بیشترین کارایی و بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد. یک طراح رابط کاربری باید به شکلی کار خود را انجام بدهد که محصول نهایی بدون نیاز به راهنما یا با کمترین راهنمایی برای کاربران سیستم قابل استفاده و قابل درک باشد و بتواند به نیازهای آنان به خوبی پاسخ بدهد.

اثر تجربه‌ی کاربری در حس کاربران

هرچه تجربه‌ی کاربری در طراحی سایت بهتر باشد، کاربران به صورت ناخودآگاه بهتر می‌توانند با محتوا و هدف ارتباط برقرارکنند. تلاش بیشتر در دستیابی به رابطی هوشمند و مفید، بازخوردی بیش از آنچه تصور می‌شود خواهد داشت.