تجربه کاربری یا UX چیست؟
ارتباط میان کامپیوتر و کاربران با روش‌های مختلفی به انجام می‌رسد. در اغلب موارد، ارتباط به صورت تصویری از طریق نمایشگر به انجام می‌رسد. با این حال روش‌های ارتباطی تنها به نمایشگر محدود نیستند و روش‌های دیگر مانند، صدا، لرزش و نور برخی دیگر از شیوه‌های ارتباطی هستند.
تجربه کاربری( User Experience )، مجموعه‌ی اطلاعاتی است که با روش‌های مختلف به دست می‌آید و هدف آن بهبود ارتباط میان کامپیوتر و انسان است.
تجربه‌ی کاربری لزوما فرآیندی ریاضی نیست و بخشی از دانش مربوط به آن ممکن است با آزمون و خطا، تحقیقات و تعامل به دست آید.
برای مثال رنگ‌های مختلف ممکن است در فرهنگ‌های مختلف معانی گوناگونی داشته باشند و استفاده از رنگ‌های پیش‌فرض برای اعلام وضعیت‌های مختلف ممکن است همیشه بهترین انتخاب‌ها نباشند.
یا به عنوان مثالی دیگر، انتخاب تصاویری که بدون نیاز به متن بتوانند موضوع را به اطلاع کاربر برسانند گونه‌ای از تجربه‌ی کاربری است.
تجربه‌ی کاربری به طور سنتی با دو گروه کلی عوامل انسانی و ارگونومیک سروکار دارد.
برای ایجاد یک تجربه‌ی کاربری کامل و خوب، این موارد می‌بایست مورد تحقیق و بهینه‌سازی قرار بگیرند.
- عوامل ظاهری( طراحی گرافیکی، رنگ، تصویرها، ... )
- اطلاعات( نوع اطلاعات و سایر عوامل مرتبط )
- سازماندهی( گروه‌بندی و مرتب‌سازی )
- قابلیت جستجو
- تعامل( شکل دریافت و ارسال اطلاعات به کاربر برای مثال با کلیک، با فشار انگشت، با کشیدن و رها کردن، با تایپ کردن، ... )
- قابلیت استفاده( امکان استفاده از سیستم برای نوع خاص کاربر )
- قابلیت دسترسی( امکان رسیدن به بخش‌های دلخواه برای کاربران )
ایجاد یک تجربه‌ی کاربری موفق، به تجربه و تحقیق نیازمند است. نخستین گام در بهبود یک فرآیند تجربه‌ی کاربری، کشف مشکل است. در گام بعدی با تحقیق، آزمون و خطا، روش‌های جدید ایجاد و پیاده‌سازی می‌شوند.
هر روش جدید ممکن است بازخوردی بهتر یا بدتر از روش‌های قبلی داشته باشد. پیدا کردن بهترین روش ممکن است نیازمند صرف زمانی زیاد و آزمون و خطای پی در پی باشد.
عوامل انسانی در تجربه‌ی کاربری
- قدرت تشخیص رنگ
انسان‌ها قادر به تشخیص حدود ۱ میلیون رنگ هستند، اما این توانایی در افراد مختلف متفاوت است. طراحان UX باید این تنوع را در نظر بگیرند و از رنگ‌هایی استفاده کنند که برای اکثر افراد قابل تشخیص و تفکیک باشد. - دامنه حرکت دست و انگشتان
دامنه حرکت مچ دست، انگشتان و مفصل‌ها در افراد مختلف متفاوت است. طراحان UX باید رابط کاربری را طوری طراحی کنند که عناصر مهم در دسترس آسان کاربران با حرکات طبیعی دست باشند. - دامنه شنوایی
انسان‌ها قادر به شنیدن فرکانس‌های بین 20 هرتز تا 20 هزار هرتز هستند. طراحان UX باید از صداها و فرکانس‌هایی استفاده کنند که در این محدوده قرار دارند و برای افراد کم‌شنوا قابل شنیدن باشند. - توان حفظ و یادآوری
حافظه انسان به انواع مختلفی مانند حافظه کوتاه‌مدت، بلندمدت، دیداری و فضایی تقسیم می‌شود. طراحان UX باید با در نظر گرفتن محدودیت‌های هر نوع حافظه، اطلاعات را به گونه‌ای ارائه دهند که به راحتی قابل یادآوری و فهم باشند.
محدودیت‌های گروه‌های کاربری خاص
- انواع کوررنگی
دالتونیسم کوررنگی قرمز-سبز، کوررنگی آبی-زرد و انواع دیگر کوررنگی باید در طراحی رابط کاربری در نظر گرفته شوند. طراحان UX می‌توانند از راه‌حل‌هایی مانند استفاده از کنتراست بالا، نمادها و رنگ‌های جایگزین برای کمک به افراد کوررنگ استفاده کنند. - بیماری‌های مرتبط با حافظه
آلزایمر، دمانس و سایر بیماری‌های مرتبط با حافظه می‌توانند بر توانایی افراد در یادگیری و استفاده از رابط‌های کاربری پیچیده تأثیر بگذارند. طراحان UX باید رابط کاربری را ساده و قابل فهم طراحی کنند و از دستورالعمل‌های واضح و مختصر استفاده کنند. - محدودیت‌های حرکتی و حسی کهنسالان
افراد مسن ممکن است در حرکت دست‌ها، انگشتان و بینایی خود مشکل داشته باشند. طراحان UX باید از دکمه‌ها و آیکون‌های بزرگ، فونت‌های خوانا و کنتراست بالا استفاده کنند و از حرکات پیچیده و ظریف در رابط کاربری پرهیز کنند.
عوامل ارگونومیک
- طراحی واکنش‌گرا( ریسپانسیو )
سازگاری رابط کاربری با ابعاد مختلف صفحه نمایش برای راحتی استفاده در دستگاه‌های مختلف (تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ، دسکتاپ). - کنتراست مناسب رنگ‌ها
تضاد کافی بین رنگ متن و پس‌زمینه برای خوانایی بهتر، به‌ویژه برای افراد کم‌بینا. - استفاده از فونت‌های خوانا
انتخاب فونت‌های استاندارد و متناسب با ابعاد صفحه نمایش برای آسانی در خواندن متن. - طراحی رابط کاربری مینیمال
پرهیز از شلوغی و پیچیدگی بیش از حد رابط کاربری برای راحتی در درک و استفاده. - استفاده از تصاویر و ویدیوهای باکیفیت
تصاویر و ویدیوها می‌توانند به درک بهتر محتوا و جذاب‌تر شدن رابط کاربری کمک کنند. - استفاده از انیمیشن‌ها و میکرو تعاملات
انیمیشن‌ها و میکرو تعاملات می‌توانند به جلب توجه کاربر و ایجاد حس تعامل کمک کنند. - استفاده از تست کاربری
انجام آزمون کاربری با کاربران واقعی برای شناسایی و رفع مشکلات رابط کاربری.
استفاده از هوش مصنوعی در طراحی و بهبود تجربه کاربری
ابزارهای هوش مصنوعی که در سال‌های اخیر توسعه پیدا کرده‌اند می‌توانند کمک قابل توجهی در طراحی و بهبود تجربه‌ی کاربری به حساب بیایند. این ابزارها علاوه بر اینکه می‌توانند اطلاعات به‌روز و دقیق را از منابع مختلف در اختیار شما قرار دهند، همچنین توانایی دارند تا ایده‌های عملی برای طراحی یک UX عالی و همچنین تجزیه و تحلیل از طرح‌هایی که قبلا ایجاد کرده‌اید را در اختیار شما قرار دهند.
اثر تجربه‌ی کاربری در حس کاربران
هرچه تجربه‌ی کاربری در طراحی سایت بهتر باشد، کاربران به صورت ناخودآگاه بهتر می‌توانند با محتوا و هدف ارتباط برقرارکنند. تلاش بیشتر در دستیابی به رابطی هوشمند و مفید، بازخوردی بیش از آنچه تصور می‌شود خواهد داشت.